Thủ tục phân chia thừa kế như thế nào?

17/03/2025

Thủ tục phân chia thừa kế là một chủ đề quan trọng trong lĩnh vực pháp luật, đặc biệt là đối với những ai có tài sản để lại cho con cháu. Việc hiểu rõ về "Thủ tục phân chia thừa kế như thế nào?" sẽ giúp bạn thực hiện quyền lợi của mình một cách hợp lý và hiệu quả. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào quy trình, điều kiện và các giấy tờ cần thiết để thực hiện việc phân chia di sản thừa kế.

1. Khi nào cần phân chia thừa kế?

Phân chia di sản thừa kế theo pháp luật sẽ được áp dụng trong các trường hợp sau:

Không có di chúc: Khi người để lại tài sản không có bất kỳ văn bản nào chỉ định ai sẽ thừa kế.
Di chúc không hợp pháp: Di chúc có thể bị coi là không hợp pháp nếu nó không đáp ứng các yêu cầu về hình thức hoặc nội dung theo quy định pháp luật.
Người thừa kế theo di chúc chết trước người lập di chúc: Trong trường hợp một hoặc nhiều người được chỉ định trong di chúc đã qua đời.
Người được thừa kế từ chối nhận di sản: Nếu một người được ghi tên trong di chúc không muốn nhận tài sản.
Người thừa kế bị truất quyền: Trong trường hợp những người được chỉ định trong di chúc không được quyền hưởng thừa kế vì lý do nào đó.

Thủ tục phân chia thừa kế như thế nào?

>>> Phân biệt: Khai nhận di sản thừa kế và thỏa thuận phân chia thừa kế.

2. Ai có quyền thừa kế?

Theo Bộ luật Dân sự 2015, quyền thừa kế được phân chia thành ba hàng:

Hàng thừa kế thứ nhất: Cha mẹ, vợ, chồng và con cái (bao gồm con nuôi).
Hàng thừa kế thứ hai: Ông bà, anh chị em ruột, và cháu ruột.
Hàng thừa kế thứ ba: Cụ nội, cụ ngoại, bác, chú, cậu, cô, dì và cháu gọi người chết là bác, chú.

Nguyên tắc phân chia

Những người cùng hàng thừa kế sẽ chia phần di sản bằng nhau.
Hàng thừa kế tiếp theo chỉ được hưởng nếu không còn ai ở hàng trước đó có quyền hưởng di sản.

3. Thủ tục phân chia thừa kế

3.1. Chuẩn bị hồ sơ

Để tiến hành thủ tục phân chia di sản thừa kế, các bên liên quan cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ sau:

Phiếu yêu cầu công chứng: Đây là mẫu văn bản cần thiết để yêu cầu công chứng hồ sơ liên quan đến thừa kế.
Giấy tờ chứng minh quan hệ: Người thừa kế cần chuẩn bị giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn hoặc hộ khẩu để chứng minh quan hệ với người để lại di sản.
Giấy chứng tử: Cung cấp giấy chứng tử của người để lại di sản để xác nhận quyền thừa kế.
Văn bản thỏa thuận phân chia di sản: Đây là văn bản ghi nhận sự thỏa thuận của các bên về việc phân chia di sản thừa kế.
Giấy tờ khác liên quan đến tài sản: Các giấy tờ như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đăng ký tài sản (nếu có).

3.2. Thực hiện niêm yết công khai

Sau khi đã nộp hồ sơ đầy đủ, tiến trình tiếp theo là:

Niêm yết công khai tại UBND cấp xã nơi người để lại di sản thường trú. Nội dung niêm yết phải bao gồm:
- Họ tên của người để lại di sản.
- Danh sách những người thừa kế.
- Quan hệ của mỗi người với người để lại di sản.
- Danh mục di sản thừa kế.
Thời gian niêm yết: Việc niêm yết sẽ kéo dài trong 15 ngày. Nếu trong thời gian này có bất kỳ khiếu nại hoặc thông tin sai lệch nào, các bên sẽ phải giải quyết trước khi tiến hành ký kết văn bản công chứng.

Thủ tục phân chia thừa kế như thế nào?

>>> Tìm hiểu: Phân chia di sản thừa kế tại UBND phường có đúng thẩm quyền không?

3.3. Ký công chứng và nhận kết quả

Khi hết thời gian niêm yết mà không có khiếu nại nào được đưa ra, các bên sẽ tiến hành:

Ký Văn bản công chứng: Tại Phòng công chứng hoặc Văn phòng công chứng, các bên sẽ ký Văn bản thỏa thuận phân chia di sản hoặc Văn bản khai nhận di sản. Công chứng viên sẽ kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ trước khi xác nhận.
Nhận bản công chứng: Sau khi hoàn tất thủ tục và thanh toán phí, người thừa kế sẽ nhận lại bản chính của văn bản thỏa thuận/phân chia.

Lưu ý quan trọng:

Phí công chứng: Phí công chứng sẽ được tính dựa trên giá trị di sản thừa kế, theo Thông tư số 257/2016/TT-BTC. Do đó, người thừa kế nên tham khảo trước mức phí tại Văn phòng công chứng để chuẩn bị ngân sách hợp lý.
Thời gian xử lý: Thời gian từ khi nộp hồ sơ đến khi nhận được chứng nhận có thể kéo dài từ 1-2 tuần tùy thuộc vào tính chất và khối lượng hồ sơ.

Trách nhiệm của công chứng viên:

Công chứng viên sẽ có trách nhiệm:

Kiểm tra tính hợp lệ của các giấy tờ.
Đảm bảo rằng các bên tham gia đều đồng ý với nội dung thỏa thuận.
Giải thích rõ ràng quyền lợi và nghĩa vụ của từng bên.

3.4. Đăng ký biến động tại văn phòng đăng ký đất đai

Cuối cùng, để chính thức ghi nhận quyền thừa kế, các bên cần:

Lập hồ sơ đăng ký biến động tại Văn phòng đăng ký đất đai theo quy định pháp luật. Hồ sơ yêu cầu gồm:
Đơn đăng ký biến động đất đai (mẫu số 09/ĐK).
Văn bản thỏa thuận phân chia di sản hoặc Văn bản khai nhận di sản.
Bản gốc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

4. Các trường hợp đặc biệt

Một số trường hợp có thể phát sinh trong quá trình phân chia thừa kế:

4.1. Trường hợp từ chối nhận di sản

Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản thừa kế. Việc từ chối phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản hoặc những người thừa kế khác. Việc từ chối này không phải là trách nhiệm mà hoàn toàn do nguyện vọng cá nhân.

4.2. Trường hợp cần thực hiện thừa kế thế vị

Điều 652 Bộ luật Dân sự quy định rằng trong trường hợp người thứ nhất được thừa kế chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản, quyền thừa kế sẽ được chuyển cho con cháu của người đó theo chế độ thừa kế thế vị.

4.3. Trường hợp có tranh chấp thừa kế

Nếu xảy ra tranh chấp giữa các bên liên quan, họ có thể phải thực hiện kiện cáo tại tòa án để giải quyết, gây thêm thời gian và chi phí cho các bên. Do đó, sự thỏa thuận giữa các bên trước khi tiến hành thủ tục công chứng là rất quan trọng.

Thủ tục phân chia thừa kế như thế nào?

>>> Xem thêm: Phân chia di sản thừa kế trong trường hợp có người mất tích.

Kết luận

Thủ tục phân chia di sản thừa kế không chỉ đơn thuần là việc chia tài sản mà còn bao gồm nhiều quy trình và điều kiện cần tuân thủ theo pháp luật. Việc nắm vững các bước và giấy tờ cần thiết giúp bạn thực hiện quyền lợi của mình một cách thuận lợi nhất.

Nếu bạn cần hỗ trợ pháp lý hoặc có thắc mắc liên quan đến thủ tục phân chia thừa kế, hãy liên hệ với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ theo số hotline 0966.22.7979 hoặc ghé thăm văn phòng trực tiếp. Chúng tôi cung cấp dịch vụ tư vấn và hỗ trợ toàn diện về thừa kế và các vấn đề liên quan, giúp bạn giải quyết mọi tình huống pháp lý một cách nhanh chóng và hiệu quả.

>>> Giải đáp: Có được phép hủy văn bản phân chia di sản thừa kế đã công chứng?

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.

2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.