Người lập di chúc có những quyền gì?

27/03/2025

Người lập di chúc không chỉ có quyền quyết định về việc thừa kế tài sản của mình mà còn có nhiều quyền lợi khác theo quy định của pháp luật. Các quyền này được ghi nhận và bảo vệ bởi Bộ luật dân sự 2015 của Việt Nam, nhằm củng cố quyền tự do ý chí của cá nhân trong việc định đoạt tài sản. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn chi tiết về việc người lập di chúc có những quyền gì, điều kiện pháp lý để lập di chúc, và quy định liên quan, từ đó giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình và ý nghĩa của việc lập di chúc, điều kiện pháp lý để lập di chúc, và quy định liên quan đến thời hiệu thừa kế.

1. Các quyền quan trọng của người lập di chúc

1.1. Chỉ định người thừa kế và truất quyền thừa kế

Chỉ định người thừa kế: Người lập di chúc có quyền chỉ rõ ai sẽ được hưởng di sản của mình. Người thừa kế có thể là cá nhân thuộc hàng thừa kế theo pháp luật hoặc một tổ chức nào đó mà người lập di chúc tin tưởng.
Truất quyền hưởng di sản: Theo điểm a khoản 1 Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015, người lập di chúc có thể truất quyền hưởng di sản của một hoặc nhiều người thừa kế mà không cần nêu lý do. Điều này có thể xảy ra trong trường hợp người thừa kế đã làm điều gì gây tổn hại đến người lập di chúc hoặc di sản.

Ví dụ: Nếu ông A lập di chúc chỉ định vợ và hai con là người thừa kế, đồng thời không chỉ định con thứ ba vì lý do cá nhân, con thứ ba này vẫn có quyền thừa kế theo pháp luật với phần tài sản không được xác định trong di chúc.

1.2. Phân định phần di sản cho từng người thừa kế

Người lập di chúc có quyền phân định rõ ràng phần di sản cho mỗi người thừa kế. Điều này không chỉ tạo sự công bằng mà còn tuân thủ đúng ý nguyện của người lập di chúc.

Cách thức thực hiện: Người lập di chúc có thể chỉ định các phần tỷ lệ khác nhau cho từng người, hoặc chỉ định cụ thể từng hiện vật. Nếu không chỉ định, các người thừa kế sẽ chia phần di sản theo tỷ lệ ngang nhau.
Không bị áp lực: Việc phân định này phải xuất phát từ ý chí tự nguyện và sáng suốt của người lập di chúc, không chịu ảnh hưởng từ các yếu tố như đe dọa hay cưỡng ép.

1.3. Dành tài sản để di tặng và thờ cúng

Di tặng: Người lập di chúc có quyền dành một phần tài sản của mình để tặng cho người khác mà không yêu cầu họ là người thừa kế. Đây được coi là một hình thức thể hiện lòng tri ân hoặc tình cảm với một ai đó.
Thờ cúng: Điều này cũng được pháp luật công nhận, khi người lập di chúc quyết định dành một phần tài sản cho việc thờ cúng, một thói quen văn hóa quan trọng trong nhiều cộng đồng.

1.4. Giao nghĩa vụ cho người thừa kế

Theo khoản 4 Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015, người lập di chúc có quyền chỉ định nghĩa vụ mà người thừa kế phải thực hiện.

Nghĩa vụ về tài sản: Người thừa kế có thể phải thực hiện các nghĩa vụ tài chính, như trả nợ hoặc bồi thường thiệt hại, trong phạm vi tài sản mình thừa kế.
Giao nghĩa vụ cụ thể: Người lập di chúc có thể chỉ định rõ ai sẽ thực hiện nghĩa vụ nào trong số những người thừa kế.

1.5. Chỉ định người giữ di chúc, người quản lý và phân chia di sản

Người lập di chúc có quyền chỉ định:

Người giữ di chúc: Để bảo vệ bản di chúc khỏi bị mất mát hoặc hư hỏng.
Người quản lý di sản: Để đảm bảo di sản không bị thất thoát, hư hỏng trong thời gian chờ chia cho các thừa kế.
Người phân chia di sản: Có trách nhiệm phân chia tài sản theo di chúc sau khi người lập di chúc qua đời.

1.6. Quyền sửa đổi, bổ sung và hủy bỏ di chúc

Người lập di chúc có quyền thay đổi hoặc bổ sung nội dung di chúc đã lập. Việc này không chỉ bảo đảm tính linh hoạt mà còn thể hiện rằng di chúc luôn cần được điều chỉnh theo ý chí và hoàn cảnh của người lập.

Sửa đổi di chúc: Thay đổi một phần trong nội dung di chúc.
Bổ sung di chúc: Thêm vào các nội dung mới mà di chúc trước đó không có.
Thay thế và hủy bỏ di chúc: Lập một di chúc mới hoặc tuyên bố rõ ràng về việc hủy bỏ di chúc đã lập trước đó.

Người lập di chúc có những quyền gì?

>>> Tìm hiểu: Có bao nhiêu loại di chúc theo quy định hiện hành?

2. Điều kiện để di chúc có hiệu lực

Theo Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, một di chúc được xem là hợp pháp khi đáp ứng những điều kiện sau:

Người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt: Tức là họ phải có khả năng nhận thức đúng đắn về hành động lập di chúc, không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép.
Nội dung di chúc không vi phạm luật pháp: Nội dung phải đảm bảo không trái đạo đức xã hội và hình thức phải tuân thủ quy định của pháp luật.
Đối với người chưa thành niên: Người từ 15 đến dưới 18 tuổi có quyền lập di chúc nếu được cha mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.

3. Thời hiệu thừa kế

Thời điểm mở thừa kế: Là thời điểm người có tài sản chết. Nếu Tòa án tuyên bố một người là đã chết, ngày tuyên bố đó sẽ là thời điểm mở thừa kế.
Thời hiệu yêu cầu chia di sản:
- 30 năm cho bất động sản
- 10 năm cho động sản
- Sau thời gian này, di sản sẽ thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản hoặc được xử lý theo quy định chuẩn.

Người lập di chúc có những quyền gì?

>>> Giải đáp: Bản di chúc như thế nào là hợp lệ?

Kết luận

Quyền lập di chúc là một quyền quan trọng và cần thiết để đảm bảo rằng tài sản của người lập di chúc được chia sẻ theo mong muốn của họ sau khi qua đời. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi của người lập di chúc mà còn giảm bớt mâu thuẫn trong gia đình hoặc giữa các bên liên quan.

Nếu bạn cần hỗ trợ trong việc lập di chúc hoặc cần tư vấn pháp lý, hãy liên hệ với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ theo số hotline 0966.22.7979 hoặc ghé thăm văn phòng trực tiếp. Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ bạn tốt nhất, đảm bảo di chúc của bạn được lập hợp pháp và đúng ý nguyện nhất.

>>> Hướng dẫn: Cách viết di chúc thừa kế nhà đất chuẩn nhất.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.

2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.