Từ chối di sản thừa kế: Có thể đòi lại sau khi từ chối không?

Việc từ chối di sản thừa kế là quyền của mỗi cá nhân được hưởng di sản. Tuy nhiên, sau khi từ chối, liệu người đó có thể thay đổi ý kiến và đòi lại phần tài sản đã khước từ không? Đây là câu hỏi mà nhiều người thắc mắc khi đứng trước những tình huống pháp lý liên quan đến thừa kế. Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn trong bài viết dưới đây.

I. Từ chối di sản thừa kế là gì?

Từ chối di sản thừa kế là quyền hợp pháp của người thừa kế, cho phép họ không nhận phần tài sản được chia từ người đã mất. Quyền này được quy định rõ tại Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015. Tuy nhiên, để việc từ chối có hiệu lực, người thừa kế phải thực hiện đúng trình tự pháp luật và không nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ tài sản của mình (như nợ nần hoặc thi hành án).

🔎 Văn bản từ chối di sản phải được:

• Lập thành văn bản riêng biệt.
• Có công chứng hoặc chứng thực hợp lệ.
• Gửi tới cơ quan công chứng, tòa án (nếu đang có tranh chấp) hoặc các đồng thừa kế khác nếu đã có thỏa thuận phân chia.

📌 Những điều cần lưu ý khi từ chối di sản thừa kế:

⏰ Thời hạn từ chối: Trong vòng 6 tháng kể từ ngày mở thừa kế – tức ngày người để lại di sản qua đời.

🚫 Không được từ chối trong các trường hợp sau:

• Đã sử dụng tài sản thừa kế.
• Đã chuyển nhượng, tặng cho, cầm cố tài sản thừa kế.
• Đã thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho người đã mất bằng chính di sản.

 ✅ Điều kiện hiệu lực: Chỉ có hiệu lực khi người từ chối chưa nhận di sản dưới bất kỳ hình thức nào và thực hiện đúng thủ tục theo quy định.

Xem thêm>>> Thủ tục công chứng Văn bản từ chối di sản mới nhất thế nào?

II. Khi nào được từ chối di sản thừa kế?

Theo quy định của pháp luật dân sự, người thừa kế có thể chủ động từ chối di sản vì nhiều lý do chính đáng, miễn là không nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ tài sản cá nhân. Việc từ chối này không cần sự đồng ý của các đồng thừa kế khác và hoàn toàn là quyền tự do của mỗi cá nhân.

📌 Dưới đây là một số tình huống thường gặp khi người thừa kế lựa chọn từ chối di sản:

✔ Tài sản có tranh chấp hoặc nợ nần phức tạp

Người thừa kế không muốn liên quan đến tài sản đang bị tranh chấp, bị kê biên, hoặc gắn liền với nghĩa vụ trả nợ, thi hành án... Việc từ chối sẽ giúp tránh rủi ro pháp lý về sau.

✔ Muốn nhường phần di sản cho con cháu hoặc người khác

Nhiều người cao tuổi chọn từ chối để phần tài sản được chuyển cho con, cháu – những người có nhu cầu thực tế hơn hoặc xứng đáng hơn về mặt đạo lý, tình cảm.

✔ Không có nhu cầu sử dụng tài sản

Đây là trường hợp người thừa kế không quan tâm đến giá trị tài sản hoặc tài sản đó ở xa, khó quản lý (ví dụ: đất đai ở tỉnh khác), nên lựa chọn từ chối để đơn giản hóa cuộc sống.

 ✔ Lo ngại trách nhiệm phát sinh từ di sản

Một số di sản không chỉ là tài sản mà còn kéo theo các nghĩa vụ như đóng thuế, sửa chữa, bảo dưỡng hoặc xử lý các khoản nợ gắn với di sản. Từ chối giúp người thừa kế tránh gánh vác những nghĩa vụ không mong muốn.

III. Từ chối di sản rồi có đòi lại được không?

❓ Một trong những thắc mắc phổ biến là: sau khi từ chối di sản thừa kế, có thể thay đổi ý kiến và đòi lại phần di sản đó không?

🔎 Câu trả lời là: không thể, trừ một số trường hợp rất hiếm được pháp luật quy định rõ.

📘 Theo Bộ luật Dân sự 2015, việc từ chối di sản thừa kế là hành vi pháp lý mang tính tự nguyện và cuối cùng. Khi người thừa kế đã lập văn bản từ chối hợp lệ (có công chứng hoặc chứng thực), thì quyết định này sẽ có hiệu lực pháp lý và không thể rút lại.

▶ Sau khi văn bản từ chối có hiệu lực:

• Phần di sản bị từ chối sẽ được chia lại cho những người thừa kế còn lại theo quy định pháp luật hoặc theo nội dung di chúc.
• Người đã từ chối mất hoàn toàn quyền yêu cầu chia lại di sản, dù sau đó có thay đổi ý định.

📌 Ví dụ thực tế:

Ông A là con trai và là người thừa kế hợp pháp của cha mình. Khi cha mất, ông A lập văn bản từ chối di sản, với lý do không có nhu cầu nhận. Một năm sau, khi phát hiện phần tài sản thừa kế thực tế có giá trị cao, ông A muốn rút lại việc từ chối. Tuy nhiên, theo quy định pháp luật, việc này là không thể – ông A đã mất quyền thừa kế do từ chối hợp lệ.

⚠️ Lưu ý quan trọng:

Việc từ chối di sản cần được cân nhắc kỹ lưỡng trước khi lập văn bản, vì quyết định này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi tài sản và không thể sửa đổi sau khi đã hoàn tất thủ tục pháp lý.

📞 Để tránh những sai sót đáng tiếc, hãy liên hệ với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ để được tư vấn đầy đủ trước khi quyết định lập văn bản từ chối di sản thừa kế.

IV. Những trường hợp ngoại lệ hiếm gặp

🛑 Theo nguyên tắc chung, một khi người thừa kế đã lập văn bản từ chối di sản thừa kế hợp lệ thì quyết định này mang tính chung thẩm và không thể thay đổi. Tuy nhiên, pháp luật vẫn dự liệu một số trường hợp ngoại lệ đặc biệt mà việc từ chối có thể bị tòa án tuyên vô hiệu – từ đó mở ra khả năng phục hồi quyền thừa kế.

Dưới đây là các tình huống hiếm gặp nhưng có thể xảy ra:

🔹 Văn bản từ chối không hợp lệ về mặt hình thức

• Văn bản không có công chứng hoặc chứng thực theo quy định pháp luật.
• Văn bản bị sửa chữa, tẩy xóa, thiếu chữ ký, không ghi rõ nội dung từ chối.
• Không thực hiện đúng thời hạn 6 tháng kể từ ngày mở thừa kế.

🔹 Người từ chối không có đầy đủ năng lực hành vi dân sự tại thời điểm lập văn bản

• Người bị hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự nhưng chưa được giám định chính thức.
• Người chịu ảnh hưởng bởi bệnh lý như mất trí nhớ, rối loạn tâm thần, tai biến… dẫn đến không hiểu rõ hành vi pháp lý của mình.
• Không có người giám hộ hợp pháp tham gia khi lập văn bản.

🔹 Từ chối do bị lừa dối, cưỡng ép, đe dọa

• Bị người khác ép buộc ký văn bản từ chối để chiếm đoạt phần di sản.
• Bị che giấu thông tin quan trọng về giá trị tài sản hoặc quyền lợi thừa kế.
• Bị giả mạo chữ ký, tài liệu, dẫn đến mất quyền thừa kế một cách trái pháp luật.

⚖️ Trong các trường hợp trên, người bị thiệt hại có quyền khởi kiện ra tòa án để yêu cầu:

• Tuyên bố văn bản từ chối di sản vô hiệu.
• Phục hồi quyền hưởng di sản nếu đáp ứng đủ điều kiện pháp lý.

📌 Tuy nhiên, việc này không đơn giản và đòi hỏi phải có chứng cứ rõ ràng, quá trình tố tụng có thể kéo dài và phức tạp. Vì vậy, việc lập văn bản từ chối cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn chuyên môn để tránh hậu quả pháp lý không mong muốn.

V. Lời khuyên từ công chứng viên

Việc từ chối di sản thừa kế không phải là một quyết định dễ dàng và cần phải được xem xét kỹ lưỡng. Trước khi đưa ra quyết định này, bạn nên thực hiện một số bước quan trọng để đảm bảo quyền lợi của mình không bị ảnh hưởng về lâu dài. Dưới đây là các lời khuyên quan trọng từ công chứng viên:

✔ Tìm hiểu kỹ giá trị thực tế và tình trạng pháp lý của di sản

• Trước khi từ chối, bạn cần biết rõ giá trị thực tế của di sản mà mình được thừa kế. Điều này không chỉ giúp bạn tránh bỏ lỡ tài sản có giá trị, mà còn giúp bạn có cái nhìn toàn diện về những tài sản đó có thể mang lại cho bạn.
• Kiểm tra tình trạng pháp lý của di sản, ví dụ như đất đai có tranh chấp hay không, tài sản có liên quan đến nghĩa vụ tài chính như nợ vay, thuế chưa thanh toán, hay có khoản thanh toán nào từ di sản cần giải quyết.

✔ Xác minh xem di sản có liên quan đến nghĩa vụ tài chính hay tranh chấp không

• Di sản thừa kế có thể đi kèm với nợ nần hoặc các nghĩa vụ tài chính khác mà bạn không lường trước. Nếu bạn nhận di sản mà không kiểm tra kỹ lưỡng, bạn có thể bị vướng vào các khoản nợ hoặc các tranh chấp kéo dài, gây phiền phức trong cuộc sống sau này.
• Thực tế, nhiều tài sản thừa kế có thể là cái bẫy pháp lý, đặc biệt khi liên quan đến các vụ kiện tụng, tranh chấp tài sản giữa các đồng thừa kế, hay khi người lập di chúc có những điều khoản không rõ ràng về phân chia di sản.

✔ Tham khảo ý kiến từ công chứng viên có kinh nghiệm

• Việc từ chối di sản là một quyết định pháp lý quan trọng, vì vậy tham khảo ý kiến của luật sư hoặc công chứng viên là điều cần thiết. Những chuyên gia này có thể giúp bạn phân tích tình hình một cách khách quan và tư vấn các bước thực hiện đúng pháp luật để bảo vệ quyền lợi của bạn.
• Công chứng viên sẽ hỗ trợ bạn lập văn bản từ chối di sản đúng quy định và đảm bảo các bước thực hiện hợp lệ. Đồng thời, họ sẽ giúp bạn xác minh tính hợp pháp của di sản và đưa ra giải pháp nếu có tranh chấp phát sinh.

✔ Chỉ lập văn bản từ chối khi đã chắc chắn và có sự tư vấn pháp lý đầy đủ

• Trước khi ký kết và lập văn bản từ chối di sản, bạn cần phải chắc chắn về quyết định của mình. Hãy đảm bảo rằng bạn đã hiểu rõ tất cả các yếu tố liên quan đến di sản và không có bất kỳ sự lưỡng lự nào.
• Tư vấn pháp lý đầy đủ sẽ giúp bạn nắm rõ những hậu quả của việc từ chối và đảm bảo rằng quyết định của bạn là đúng đắn, không gây ra bất kỳ rủi ro pháp lý nào sau này.

📌 Gợi ý: Nếu bạn ở Hà Nội, có thể tìm đến Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ – nơi chuyên hỗ trợ các thủ tục công chứng thừa kế, lập văn bản từ chối di sản và tư vấn kỹ lưỡng trước khi quyết định.

VI. Kết luận

Từ chối di sản thừa kế là quyền của người thừa kế, nhưng khi đã từ chối một cách hợp lệ, bạn không thể đòi lại phần tài sản đó, trừ khi có căn cứ pháp lý đặc biệt. Do đó, hãy cân nhắc thật kỹ trước khi đưa ra quyết định, tránh hối tiếc hoặc phát sinh tranh chấp sau này.

Nếu bạn đang băn khoăn về việc từ chối di sản thừa kế, không chắc nên thực hiện thủ tục như thế nào, hoặc cần tư vấn rõ ràng hơn về quyền lợi và rủi ro pháp lý — hãy để Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ đồng hành cùng bạn.

Chúng tôi hỗ trợ:

✅ Lập văn bản từ chối di sản đúng quy định pháp luật.

✅ Tư vấn thủ tục khai nhận, phân chia di sản thừa kế.

✅ Giải đáp mọi thắc mắc liên quan đến tranh chấp, hiệu lực văn bản thừa kế.

✅ Công chứng tận nơi, kể cả ngoài giờ, hoàn toàn miễn phí trong nội thành Hà Nội.

📍 Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội

📞 Hotline: 0966.22.7979

📧 Email: ccnguyenhue165@gmail.com

🕘 Thời gian làm việc: 8h00 – 18h30 (tất cả các ngày trong tuần, kể cả chủ nhật)

📌 Có hỗ trợ ngoài giờ và công chứng tại nhà hoàn toàn miễn phí theo yêu cầu!

👉 Liên hệ ngay hôm nay để tránh những sai sót pháp lý có thể khiến bạn mất quyền thừa kế hoặc gặp rắc rối sau này!