Người thừa kế chết trước người lập di chúc: di sản sẽ được chia thế nào?

04/09/2025

Bạn đã bao giờ tự hỏi điều gì sẽ xảy ra với di sản khi người được thừa kế lại qua đời trước người lập di chúc? 🤔Đây là một tình huống pháp lý phức tạp nhưng không hiếm gặp, khiến nhiều gia đình bối rối và không biết phải xử lý thế nào. Bài viết này sẽ giải đáp chi tiết, dựa trên các quy định của Bộ luật Dân sự 2015, cùng những ví dụ thực tế và lời khuyên hữu ích để bạn có thể bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Có thể bạn quan tâm>>> Muốn để lại tài sản hợp pháp cho người thân? Tìm hiểu chi tiết thủ tục lập di chúc để tránh tranh chấp về sau.

💡 Hiệu Lực Của Di Chúc: Điều Kiện Để Di Sản Được Thụ Hưởng

Trước hết, chúng ta cần hiểu rõ một nguyên tắc cốt lõi về hiệu lực của di chúc. Theo khoản 1 và khoản 2, Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015:

“1. Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế.

2. Di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong trường hợp sau đây:

a) Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;

b) Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế. Trường hợp có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, một trong các cơ quan, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì chỉ phần di chúc có liên quan đến người này không có hiệu lực.”

Điều này có nghĩa là, để một người được nhận di sản theo di chúc, họ phải còn sống tại thời điểm người lập di chúc qua đời. Nếu người thừa kế chết trước người lập di chúc, phần di chúc liên quan đến họ sẽ mất hiệu lực. ❌

Người thừa kế chết trước người lập di chúc

⚖️ Hướng Xử Lý Di Sản Khi Người Thừa Kế Chết Trước

Vậy, phần di sản bị mất hiệu lực đó sẽ được xử lý như thế nào? Pháp luật Việt Nam quy định hai trường hợp chính:

1. Di Sản Được Chia Cho Người Thừa Kế Thế Vị (Nếu Có)

Đây là quy định nhân văn của pháp luật, nhằm đảm bảo quyền lợi cho thế hệ con cháu. Theo Điều 652 Bộ luật Dân sự 2015:

“Trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu một người ở hàng thừa kế thứ hai hoặc thứ ba chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.”

Nói một cách đơn giản, nếu con của người lập di chúc qua đời trước, cháu (con của người con đã mất) sẽ được hưởng phần di sản thay cho cha/mẹ mình. 🧑‍🤝‍🧑

Ví dụ minh họa:

Ông A lập di chúc để lại toàn bộ ngôi nhà cho con trai duy nhất là anh B. Không may, anh B qua đời do tai nạn giao thông vào năm 2023. Đến năm 2024, ông A mất. Mặc dù anh B không còn sống để nhận di sản, nhưng con của anh B (cháu nội của ông A) là cháu C sẽ được hưởng toàn bộ ngôi nhà đó theo quyền thừa kế thế vị.

2. Di Sản Được Chia Theo Pháp Luật (Nếu Không Có Thừa Kế Thế Vị)

Nếu người thừa kế chết trước nhưng không thuộc diện được áp dụng thừa kế thế vị (ví dụ, người thừa kế là một người bạn hoặc một người anh chị em), phần di sản đó sẽ được xử lý như sau:

Chia cho những người thừa kế khác theo di chúc: Nếu di chúc có quy định "nếu người A chết, phần của A sẽ được chia cho người B và C", thì phần di sản đó sẽ được thực hiện theo ý nguyện của người lập di chúc.
Chia theo pháp luật: Nếu di chúc không có quy định rõ ràng, phần di sản đó sẽ được chia cho những người thừa kế theo hàng, theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015.

📃 Thủ Tục Khai Nhận Và Phân Chia Di Sản

Để việc phân chia di sản được hợp pháp và tránh tranh chấp, người thừa kế cần thực hiện các thủ tục sau tại văn phòng công chứng:

Lập văn bản khai nhận di sản: Nếu chỉ có một người thừa kế.
Lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản: Nếu có từ hai người thừa kế trở lên.

Hồ sơ cần chuẩn bị bao gồm:

Giấy tờ tùy thân: CMND/CCCD, hộ khẩu của người thừa kế.
Giấy chứng tử: Của người để lại di sản.
Giấy tờ chứng minh quan hệ: Giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn để xác định hàng thừa kế.
Bản di chúc gốc (nếu có).
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản: Sổ đỏ, đăng ký xe, sổ tiết kiệm...

Lưu ý: Trong trường hợp có thừa kế thế vị, bạn cần bổ sung Giấy khai sinh của người cháu để chứng minh mối quan hệ cha-con hoặc mẹ-con, từ đó khẳng định quyền được hưởng di sản.

Người thừa kế chết trước người lập di chúc

Xem thêm>>> Khi phân chia di sản theo di chúc, việc công chứng đóng vai trò rất quan trọng để tránh tranh chấp. Tham khảo thêm tại Văn phòng công chứng để được hỗ trợ chi tiết

>>> Sau khi xác định người thừa kế hợp pháp, thủ tục chuyển quyền sở hữu tài sản cần thực hiện đúng luật. Bạn có thể tìm hiểu rõ hơn tại dịch vụ sang tên sổ đỏ.

❓ Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Thừa Kế

1. Di chúc có hiệu lực khi nào?

Di chúc chỉ có hiệu lực kể từ thời điểm người lập di chúc qua đời. (Theo Điều 643 BLDS 2015).

2. Con nuôi có được thừa kế thế vị không?

Có. Theo khoản 1, Điều 651 BLDS 2015, con nuôi cũng là người thừa kế ở hàng thứ nhất và có quyền thừa kế thế vị giống như con đẻ.

3. Di chúc vô hiệu một phần là gì?

Di chúc vô hiệu một phần xảy ra khi chỉ một phần nội dung di chúc không còn giá trị pháp lý (ví dụ: phần di sản dành cho người đã chết trước đó), trong khi các phần còn lại vẫn có hiệu lực.

4. Có cần công chứng di chúc không?

Không bắt buộc phải công chứng nhưng việc công chứng di chúc giúp tăng tính pháp lý, đảm bảo nội dung di chúc là chính xác và hợp pháp, đồng thời giúp việc thực hiện sau này dễ dàng hơn.

5. Nếu không có di chúc, di sản sẽ được chia thế nào?

Nếu không có di chúc, di sản sẽ được chia theo pháp luật cho các hàng thừa kế theo thứ tự: hàng thứ nhất, thứ hai, và thứ ba.

✨ Kết Luận: Đảm Bảo Quyền Lợi Hợp Pháp Cho Gia Đình

Tình huống người thừa kế chết trước người lập di chúc là một vấn đề pháp lý phức tạp, nhưng đã được Bộ luật Dân sự 2015 quy định rõ ràng. Việc hiểu rõ các quy định này, đặc biệt là về thừa kế thế vị và di chúc vô hiệu một phần, sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình và gia đình. 🤝

Để tránh những tranh chấp không đáng có, hãy lập di chúc và công chứng di chúc tại các văn phòng công chứng uy tín. Điều này không chỉ giúp ý nguyện của người lập di chúc được thực hiện trọn vẹn mà còn mang lại sự an tâm cho tất cả các thành viên trong gia đình.

📍 Cần hỗ trợ tư vấn thực hiện thủ tục công chứng 📢 Liên hệ ngay Văn phòng Công chứng Nguyễn Huệ để được tư vấn và hỗ trợ chi tiết!