Hợp đồng ủy quyền là một loại giao dịch dân sự phổ biến, cho phép cá nhân, tổ chức nhờ người khác thay mặt mình thực hiện một hoặc nhiều công việc nhất định. Khi được công chứng, hợp đồng ủy quyền không chỉ có giá trị pháp lý cao mà còn là cơ sở xác thực để đảm bảo quyền lợi, trách nhiệm của các bên. Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng pháp luật và thực hiện công chứng, nhiều vấn đề bất cập đã nảy sinh, gây khó khăn cho cả người dân và công chứng viên.
1. Bất cập trong quy định về đơn phương chấm dứt hợp đồng ủy quyền
Theo Điều 569 Bộ luật Dân sự 2015, cả bên ủy quyền và bên được ủy quyền đều có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng ủy quyền bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, việc đơn phương chấm dứt phải được thực hiện với điều kiện “báo trước một thời gian hợp lý”. Vấn đề ở đây là khái niệm “thời gian hợp lý” chưa được luật định cụ thể, khiến các bên khó áp dụng và thường xuyên xảy ra tranh chấp. Một bên có thể cho rằng mình đã báo đủ thời gian, trong khi bên kia lại cho rằng thời gian đó không đủ để chuẩn bị.
Ngoài ra, Luật Công chứng (Điều 51) quy định rằng việc sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ hợp đồng đã công chứng chỉ được thực hiện khi có thỏa thuận của tất cả các bên. Điều này gây khó khăn khi một bên muốn đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không có sự hợp tác của bên còn lại. Trên thực tế, nhiều tổ chức hành nghề công chứng từ chối công chứng văn bản đơn phương chấm dứt nếu không có mặt cả hai bên, khiến bên muốn chấm dứt hợp đồng không thể thực hiện quyền của mình.
Ví dụ: Ông A ủy quyền cho ông B bán một mảnh đất. Sau một thời gian, ông A muốn chấm dứt hợp đồng vì lý do cá nhân, nhưng ông B không hợp tác ký văn bản hủy bỏ. Trong trường hợp này, nếu không có hướng dẫn rõ ràng về thủ tục đơn phương chấm dứt, ông A không thể làm gì để chấm dứt hiệu lực của hợp đồng đã công chứng.
2. Tình trạng sử dụng hợp đồng ủy quyền để che giấu giao dịch khác
Một trong những rủi ro lớn nhất của hợp đồng ủy quyền là việc bị sử dụng sai mục đích. Nhiều cá nhân, tổ chức lợi dụng hình thức ủy quyền để hợp pháp hóa giao dịch mua bán bất động sản chưa đủ điều kiện pháp lý. Thay vì lập hợp đồng chuyển nhượng có công chứng, các bên lập hợp đồng ủy quyền, trong đó bên bán trao toàn quyền định đoạt tài sản cho bên mua. Cách làm này có thể qua mắt được các cơ quan chức năng trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài gây ra nhiều hệ lụy pháp lý:
- Hợp đồng ủy quyền không làm phát sinh quyền sở hữu. Bên được ủy quyền chỉ nhân danh bên ủy quyền để thực hiện giao dịch chứ không thật sự sở hữu tài sản.
- Khi xảy ra tranh chấp (ví dụ giá đất tăng cao), bên ủy quyền có thể yêu cầu Tòa án tuyên hợp đồng vô hiệu vì cho rằng mục đích là giả tạo.
- Việc này khiến bên mua chịu thiệt, mất quyền lợi, và phát sinh tranh chấp kéo dài.
Trong khi đó, công chứng viên không được phép từ chối yêu cầu công chứng nếu hợp đồng đáp ứng đủ điều kiện về hình thức và nội dung. Nếu từ chối, công chứng viên có thể vi phạm quy tắc nghề nghiệp và bị xử lý theo Luật Công chứng. Điều này khiến họ buộc phải công chứng những hợp đồng tiềm ẩn rủi ro, dù bản thân có nghi ngờ về mục đích thật sự của giao dịch.
3. Hợp đồng ủy quyền chấm dứt khi một bên chết – Quy định còn bất cập
Hiện nay, pháp luật quy định rằng hợp đồng ủy quyền sẽ chấm dứt khi một trong hai bên qua đời. Tuy nhiên, quy định này thiếu hướng dẫn cụ thể trong việc xử lý hệ quả sau khi một bên chết, đặc biệt là khi:
- Bên còn lại không biết người kia đã chết.
- Bên còn lại biết nhưng cố tình giấu để tiếp tục thực hiện giao dịch.
- Các giao dịch đang được thực hiện dở dang.
Ví dụ: Ông A ủy quyền cho bà B bán nhà. Sau đó ông A qua đời, nhưng bà B vẫn tiếp tục thực hiện giao dịch chuyển nhượng với người thứ ba mà không ai biết ông A đã mất. Trong trường hợp này, giao dịch có thể bị tuyên vô hiệu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến bên thứ ba ngay cả khi họ giao dịch thiện chí.
Công chứng viên cũng rơi vào thế khó: nếu yêu cầu xác nhận bên ủy quyền còn sống, họ có thể bị coi là gây khó dễ. Nếu không yêu cầu, họ lại không có cơ sở đảm bảo tính hợp pháp của giao dịch, dễ bị khiếu nại hoặc liên đới trách nhiệm nếu phát sinh tranh chấp.
4. Rủi ro từ giấy tờ giả trong hoạt động công chứng
Một vấn đề nhức nhối hiện nay là tình trạng làm giả giấy tờ ngày càng tinh vi, đặc biệt là các giấy tờ liên quan đến quyền sử dụng đất, giấy tờ tùy thân. Nhiều trường hợp sử dụng phôi thật, thông tin khớp với bản gốc nhưng lại được làm giả nhằm lừa đảo trong giao dịch dân sự. Đối tượng thường mạo danh chủ sở hữu, sử dụng giấy tờ giả để lập hợp đồng ủy quyền hoặc mua bán, chiếm đoạt tài sản trị giá hàng tỷ đồng. Công chứng viên khó có thể phát hiện bằng mắt thường, và trong điều kiện công việc áp lực, dễ bị lợi dụng để thực hiện giao dịch giả mạo.
Hệ quả:
- Người dân bị thiệt hại tài chính nghiêm trọng.
- Uy tín của tổ chức hành nghề công chứng bị ảnh hưởng.
- Công chứng viên có nguy cơ bị liên đới trách nhiệm pháp lý nếu không phát hiện được gian lận.
KẾT LUẬN
Hợp đồng ủy quyền là công cụ pháp lý hữu ích, hỗ trợ các cá nhân và tổ chức giải quyết công việc nhanh chóng, thuận tiện. Tuy nhiên, do thiếu những quy định chi tiết và sự đồng bộ trong hệ thống pháp luật, việc thực hiện và công chứng hợp đồng ủy quyền đang đối mặt với nhiều rủi ro.
Cần thiết phải:
- Hướng dẫn rõ về thời hạn “hợp lý” khi đơn phương chấm dứt.
- Quy định cụ thể về thủ tục khi một bên qua đời.
- Có cơ chế kiểm tra, xử lý hợp đồng giả tạo và giấy tờ giả.
- Nâng cao trách nhiệm và quyền hạn của công chứng viên để chủ động xử lý các trường hợp bất thường.
Nếu bạn đang cần lập hoặc công chứng hợp đồng ủy quyền một cách đúng luật, an toàn và hiệu quả, hãy đến với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Với đội ngũ công chứng viên giàu kinh nghiệm, chúng tôi cam kết mang đến dịch vụ công chứng ủy quyền nhanh chóng, chính xác và bảo mật tuyệt đối. Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ không chỉ hỗ trợ soạn thảo hợp đồng đúng quy định, mà còn tư vấn kỹ lưỡng để giúp khách hàng nhận diện và phòng tránh rủi ro của hợp đồng ủy quyền trước khi ký kết. Dù bạn đang cần ủy quyền mua bán nhà đất, thực hiện thủ tục hành chính, giải quyết tranh chấp, hay các giao dịch khác, hãy yên tâm khi lựa chọn Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ – địa chỉ tin cậy đồng hành cùng bạn trong mọi giao dịch pháp lý.
- Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
- Điện thoại: 0966.22.7979
- Email: ccnguyenhue165@gmail.com
- Giờ làm việc: 8h00 – 18h30 (thứ 2 – chủ nhật)
📌 Có hỗ trợ ngoài giờ và công chứng tại nhà theo yêu cầu!
Tin liên quan
