Hợp đồng tặng cho có công chứng được khi người tặng không minh mẫn?

21/05/2025

Việc tặng cho tài sản, đặc biệt là nhà đất, là một trong những giao dịch dân sự phổ biến nhằm chuyển giao tài sản một cách nhanh chóng và thuận tiện. Tuy nhiên, trong thực tế, không ít trường hợp người tặng đang gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần, mất minh mẫn, khiến việc ký kết hợp đồng tặng cho gặp khó khăn và gây ra nhiều hệ lụy pháp lý nghiêm trọng.

Vậy, liệu hợp đồng tặng cho có được công chứng khi người tặng không minh mẫn? Quy định pháp luật hiện hành ra sao? Và nếu gặp trường hợp này, người thân cần làm gì để đảm bảo quyền lợi và tránh rủi ro? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp đầy đủ thông tin pháp lý, phân tích chi tiết các trường hợp thực tế cùng những giải pháp hiệu quả nhất dành cho bạn.

1. Hợp đồng tặng cho là gì? 🎁

Hợp đồng tặng cho là một loại hợp đồng dân sự, theo đó bên tặng chuyển giao tài sản cho bên nhận mà không yêu cầu bồi hoàn hay bất kỳ khoản lợi ích vật chất nào. Loại hợp đồng này thường được dùng để chuyển nhượng nhà đất, xe cộ, tiền bạc, hoặc các tài sản có giá trị khác.

Việc công chứng hợp đồng tặng cho không chỉ giúp đảm bảo tính pháp lý mà còn là điều kiện bắt buộc để đăng ký sang tên quyền sở hữu tài sản (đặc biệt với bất động sản).

hợp đồng tặng cho

Xem thêm>>> Thủ tục công chứng hợp đồng cho tặng tài sản: Cần chuẩn bị những giấy tờ gì?

Thời điểm nào cần công chứng hợp đồng cho tặng tài sản?

Pháp lý sổ đỏ khi cho tặng nhà đất: Hướng dẫn chi tiết

Hợp đồng góp vốn bằng nhà đất: Các thủ tục pháp lý khi cho tặng

2. Căn cứ pháp lý về hợp đồng tặng cho và công chứng hợp đồng tặng cho 🏛️

Các quy định pháp lý chính liên quan:

📚 Bộ luật Dân sự 2015:

Điều 466: Định nghĩa về tặng cho tài sản.
Điều 469: Hợp đồng tặng cho có thể vô hiệu nếu người tặng không có năng lực hành vi dân sự.
Điều 474: Người giao dịch phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.

📚 Luật Công chứng 2014:

Điều 17: Quy định điều kiện công chứng hợp đồng, trong đó người yêu cầu công chứng phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
Nghị định 23/2015/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Công chứng.

Theo đó, người tặng phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ mới được ký hợp đồng tặng cho có công chứng. Nếu người tặng mất minh mẫn thì hợp đồng không được công chứng, cũng không có hiệu lực pháp lý.

3. Tại sao người tặng không minh mẫn không được công chứng hợp đồng tặng cho? ⚠️🧠

🔍3.1. Năng lực hành vi dân sự là gì?

• Năng lực hành vi dân sự là khả năng nhận thức và làm chủ hành vi pháp lý của một người. • Người mất minh mẫn (do bệnh lý thần kinh, sa sút trí tuệ, mất trí nhớ nặng,...) không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.

🔍3.2. Vai trò của công chứng viên

• Công chứng viên có trách nhiệm kiểm tra, xác minh năng lực hành vi dân sự của người yêu cầu công chứng.

• Nếu phát hiện người tặng không minh mẫn, công chứng viên phải từ chối công chứng để bảo vệ quyền lợi cho người này, tránh bị lợi dụng.

🔍3.3. Hậu quả khi hợp đồng do người mất minh mẫn ký

• Hợp đồng tặng cho không được công chứng.

• Hợp đồng chưa công chứng, không đăng ký được sang tên tài sản.

• Hợp đồng có thể bị tòa án tuyên vô hiệu do vi phạm điều kiện năng lực hành vi dân sự.

Hợp đồng tặng cho

4. Giải pháp khi người tặng không minh mẫn muốn tặng cho tài sản? 🔍🛠️

Khi người tặng không còn minh mẫn hoặc mất năng lực hành vi dân sự, việc ký hợp đồng tặng cho trực tiếp là không hợp pháp và không được công chứng. Tuy nhiên, vẫn có những phương án pháp lý để đảm bảo tài sản có thể được chuyển giao đúng ý nguyện, tránh tranh chấp. Cụ thể như sau:

4.1. Người đại diện theo pháp luật ký hợp đồng tặng cho thay người tặng 🧑‍⚖️

✅ Điều kiện áp dụng:

Người tặng đã bị Tòa án tuyên mất năng lực hành vi dân sự hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự (theo Bộ luật Dân sự 2015, Điều 22).
Tòa án đã chỉ định người đại diện hợp pháp (giám hộ hoặc người quản lý tài sản) cho người mất năng lực.

✅ Vai trò của người đại diện:

Người đại diện thay mặt người tặng thực hiện các giao dịch dân sự, bao gồm ký hợp đồng tặng cho tài sản.
Hợp đồng do người đại diện ký có giá trị pháp lý như hợp đồng do người tặng ký, miễn là phù hợp với quyền và nghĩa vụ của người được đại diện.

✅ Quy trình:

Người đại diện chuẩn bị hợp đồng tặng cho thay cho người tặng.
Mang hợp đồng cùng giấy tờ chứng minh tư cách đại diện (bản án tuyên mất năng lực, giấy chứng nhận giám hộ…) đến Văn phòng công chứng.
Văn phòng công chứng kiểm tra giấy tờ, xác nhận tư cách đại diện.
Công chứng viên tiến hành công chứng hợp đồng.

✅ Ưu điểm:

Hợp đồng tặng cho được công chứng và có hiệu lực pháp lý ngay.
Tránh được tranh chấp về năng lực hành vi dân sự của người tặng.

✅ Lưu ý:

Người đại diện phải thực hiện giao dịch đúng quyền hạn được tòa án giao.
Nếu người đại diện tự ý làm sai sẽ bị xử lý trách nhiệm pháp lý.

4.2. Khởi kiện ra Tòa án để được Tòa án cho phép chuyển giao tài sản 🏛️

✅ Khi nào áp dụng?

Người tặng không minh mẫn nhưng chưa có người đại diện theo pháp luật.
Có tranh chấp trong gia đình hoặc người thân khác không đồng ý chuyển giao tài sản.
Cần xác minh ý chí thực sự của người tặng trước khi mất minh mẫn.

✅ Quy trình thực hiện:

Người thân hoặc người được thụ hưởng tài sản làm đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân cấp huyện/quận nơi có tài sản.
Trình bày tình trạng mất minh mẫn của người tặng và nguyện vọng chuyển giao tài sản.
Tòa án sẽ triệu tập các bên liên quan, tiến hành xác minh, thu thập chứng cứ về tình trạng bệnh lý, năng lực hành vi dân sự của người tặng.
Tòa án xem xét ý chí của người tặng trước khi mất minh mẫn thông qua giấy tờ, lời khai nhân chứng, chuyên gia y tế.
Tòa án ra quyết định cho phép chuyển giao tài sản hoặc không dựa trên lợi ích chính đáng của người tặng và các bên liên quan.

✅ Ưu điểm:

Có sự can thiệp của tòa án bảo vệ quyền lợi cho người tặng và các bên.
Hợp đồng tặng cho được thực hiện hợp pháp khi có phán quyết tòa án.

✅Nhược điểm:

Thời gian giải quyết có thể kéo dài.
Chi phí có thể cao hơn so với các giải pháp khác

4.3. Một số lưu ý thêm khi người tặng không minh mẫn 🧐

• Không nên vội vàng ký hợp đồng tặng cho khi nghi ngờ người tặng mất minh mẫn để tránh hợp đồng bị vô hiệu.

• Việc xác định người tặng có mất minh mẫn hay không cần có chứng nhận của cơ quan y tế hoặc phán quyết của tòa án.

• Luôn tư vấn chuyên gia pháp lý hoặc công chứng viên để đảm bảo hợp đồng tặng cho được thực hiện đúng quy định.

• Giữ gìn giấy tờ, hồ sơ đầy đủ liên quan đến năng lực hành vi dân sự của người tặng để phòng ngừa tranh chấp.

5. Ví dụ minh họa thực tế 👵🏻🏠

Ông A, 75 tuổi, bị sa sút trí tuệ, đang sống cùng gia đình. Ông muốn tặng căn nhà cho con trai ông là ông B. Khi gia đình ông A đến Văn phòng công chứng để công chứng hợp đồng tặng cho căn nhà, công chứng viên tiến hành xác minh và thấy ông A không minh mẫn, không hiểu rõ về nội dung hợp đồng.

Kết quả: Văn phòng công chứng từ chối công chứng hợp đồng. Hợp đồng chưa được công chứng nên không có hiệu lực pháp lý, ông A vẫn là chủ sở hữu hợp pháp của căn nhà. Trong trường hợp gia đình làm thủ tục xin chỉ định người đại diện hợp pháp, tòa án sẽ xem xét, và nếu đồng ý, chỉ định bà C – vợ ông A – làm người đại diện. Bà C sau đó sẽ ký hợp đồng tặng cho thay mặt ông A và công chứng viên sẽ tiến hành công chứng hợp đồng. Nhờ vậy, việc chuyển giao tài sản được thực hiện hợp pháp, minh bạch, đồng thời đảm bảo quyền lợi của ông Nam được bảo vệ đúng theo quy định pháp luật.

6. Các câu hỏi thường gặp ❓🤔

✅ Người mất minh mẫn có ký hợp đồng tặng cho được không?

Không. Theo quy định tại Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, người mất năng lực hành vi dân sự không đủ điều kiện để xác lập giao dịch dân sự. Nếu người tặng không minh mẫn khi ký hợp đồng, hợp đồng đó sẽ vô hiệu và không được công chứng.

✅ Làm sao để xác định người tặng có minh mẫn hay không?

Có thể xác định qua:

•🧠 Chẩn đoán y khoa tại cơ sở y tế chuyên ngành (bệnh viện tâm thần, khoa thần kinh…).

•🧾 Phán quyết của Tòa án khi có yêu cầu tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự.

•🗣️ Quan sát thực tế và đánh giá của công chứng viên trong quá trình lập hợp đồng.

✅ Có thể công chứng hợp đồng tặng cho nếu người tặng không minh mẫn nhưng vẫn muốn cho tài sản?

Không thể công chứng trực tiếp. Thay vào đó, phải:

•Xin Tòa án tuyên bố người tặng mất năng lực hành vi dân sự.

•Yêu cầu chỉ định người đại diện theo pháp luật để ký thay hợp đồng tặng cho.

✅ Có thể lập di chúc thay vì hợp đồng tặng cho không?

Không thể. Vì người lập di chúc cũng cần phải minh mẫn.

✅ Hợp đồng tặng cho do người không minh mẫn ký đã công chứng có bị hủy không?

Có. Nếu sau này chứng minh được người ký hợp đồng không minh mẫn tại thời điểm ký thì hợp đồng sẽ bị Tòa án tuyên vô hiệu, kể cả đã được công chứng.

✅ Văn phòng công chứng có quyền từ chối công chứng khi nghi ngờ người tặng không minh mẫn?

Có. Công chứng viên có trách nhiệm kiểm tra năng lực hành vi dân sự của các bên tham gia. Nếu có dấu hiệu không minh mẫn, công chứng viên có quyền và nghĩa vụ từ chối công chứng để tránh rủi ro pháp lý.

📞 Cần hỗ trợ công chứng tận nơi hợp đồng tặng cho?

Liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ để được tư vấn và đặt lịch hẹn tận nhà nhanh chóng – an toàn – đúng luật!